MARKETGARDEN.COM - THE DIGITAL MONUMENT 1995-2020

DE BRUG VAN ARNHEM

Gedurende 18-19 september, vallen de troepen van Kampfgruppe Knaust en het merendeel van de tanks van Hohenstaufen vanuit het noord- oosten de troepen bij de brug aan. Forst en zijn mannen zijn omsingeld door een overmacht aan Duitse troepen, pantserwagens en tanks. Vooral de Duitse kanonnen en mortieren maken veel slachtoffers onder de Britten. De kanonnen en tanks kunnen zonder enige hinder de gebouwen onder vuur nemen.

Rond de brug van Arnhem worden de para's op de 19de en 20ste constant bestookt met granaten en mortieren. De huizen worden in brand geschoten, er is gebrek aan eten en drinken, de munitie raakt op en het aantal gewonden loopt snel op. Toch weten de troepen stand te houden tegen de overmacht. Maar wanneer tegen de avond van de 20ste vrijwel alle gebouwen waar ze zich in kunnen verschansen in brand staan of kapot zijn geschoten, is er ook geen plek meer voor de gewonden. In de nacht dringen de Duitsers ook binnen in de posities.

Op het moment dat ook John Frost gewond raakt verliest de verdediging een van zijn belangrijkste posities. In de Van Limburg Stirum School, welke halverwege de oprit naar de brug staat heeft een groep Royal Engineers en mannen van het 3rd Battalion al die tijd stand gehouden. En dat met wapens niet zwaarder dan een Brengun machinegeweer. Ongeveer 30 mannen zijn nog over maar er is vrijwel geen munitie meer en er is al lang geen water of eten meer.

Wanneer een tank en kanon het vuur openen op het gebouw en het systematisch in puin schieten en er uiteindelijk brand ontstaat op de bovenste verdieping is de situatie niet meer houdbaar. De officieren Major Lewis en Lieutenant Wright raken gewond. Er ontstaat een emotionele situatie voor de mannen. Er is geen water om de brand te blussen en het is duidelijk dat het gebouw moet worden ge-evacueerd. Captain Mackay wijst een groep sappers aan om op de positie te blijven en daarmee te voorkomen dat het gebouw zal worden veroverd terwijl de rest zich terug zal trekken. De gewonden worden vanuit de kelders naar boven gebracht. De zwaar gewonden liggende op matrassen en deuren. Intussen vallen er meer doden en gewonden bij de achterblijvende verdedigers.

Wanneer Captain Mackay terug keert om de laatse mannen op te halen is het de bedoeling dat de hele groep zich zal terugtrekken naar het dichtst bijzijnde gebouw. Maar ook buiten de school waar de gewonden zijn verzameld vallen nu slachtoffers. Major Lewis roept vanaf zijn matras:  'Het is tijd om ons over te geven'. Sommige mannen die niet gewond waren voelen zich schuldig om de gewonden in de steek te laten maar willen toch proberen om uit te breken. Op hun vraag of ze het mogen proberen wordt positief geantwoord. Ongeveer tien man inclusief de Captains Robinson en Mackay rennen de weg over naar het oosten om zich daar in de tuinen van huizen te verschuilen. Ze worden even later alsnog krijgsgevangen gemaakt. Mackay kan uiteindelijk ontsnappen en Engeland bereiken.

Een sapper wordt naar de oprit gestuurd met een witte handdoek aan zijn geweer ten teken dat de groep gewonden zich gaan overgeven. Maar hij wordt onmiddelijk in beide benen getroffen door een Duits machinegeweer. Hij overlijd vijf maanden later aan zijn verwondingen. Na dit incident komen de Duitsers dichterbij en wordt het vuren gestaakt, de overgave volgt kort daarna. En zo eindigt de dappere strijd van de mannen in de Van Limburg Stirum School.

Om vijf uur in de ochtend van de 21ste wordt nog een poging ondernomen om sommige gebouwen weer te heroveren maar dit mislukt en het is duidelijk dat er een eind is gekomen aan de strijd bij de brug. De overgebleven mannen proberen in kleine groepjes te ontsnappen. De taak van de 1st Parachute Brigade was om de brug van Arnhem te veroveren en in bezit te houden. Degenen die de brug bereikten hielden 4 dagen stand tegen een toenemende overmacht en onder druk van constante beschietingen door zware kanonnen en tanks. Een mirakel.......

OOSTERBEEKSE HOEFIJZER

Op 21 september om negen uur in de ochtend belegt Generaal Urquhart een meeting in zijn hoofdkwartier te Oosterbeek om een verdedigingslinie te vormen met de troepen die nog tot de beschikking staan. Deze troepen worden onderverdeeld in twee groepen. Een onder bevel van Brigadier Hicks en de ander onder bevel van Brigadier Hackett. Ze moeten een verdedigingslinie opbouwen in de vorm van een hoefijzer met de open kant aansluitend op de rivier. Het hoefijzer wordt gedurende de strijd wel steeds smaller en regelmatig breken de Duitsers door de linies heen maar houd uiteindelijk stand tot het einde.

HET AANDEEL VAN DE 1ste POOLSE PARACHUTISTEN BRIGADE

Het grootste deel van de Poolse Anti-Tank eenheid is geland met de 1st Airborne Division op de eerste dag. Gedurende de 18de en 19de september zijn ze geleidelijk aan opgenomen in de 1st Airborne Division aan de noordzijde van de rivier.

Vanwege de uitgestelde vluchten is de rest van de Brigade niet op de 19de geland zoals is gepland. En dat is maar goed ook omdat hun geplande landingsterrein iets ten zuiden van de brug van Arnhem volledig in handen is van de vijand. Een situatie waarvoor de commandant van de Brigade ‘Generaal Sosabowski ‘ al voor heeft gevreesd. De taak van de Brigade om na de landing over de brug te trekken en de oostzijde van Arnhem te verdedigen is al achterhaald. Gezien het verloop van de strijd zal men hier ook niet meer aan toekomen voorlopig. Er wordt daarom voor de Polen een nieuw landingsterrein uitgekozen ten Noordwesten van het dorpje Driel aan de zuidzijde van de rivier. Zonder actuele informatie over het verloop van de strijd en de situatie ter plaatste, land de brigade op 21 september. De taak is gewijzigd: een brughoofd vormen aan de zuidzijde van de rivier tegenover de open zijde van het hoefijzer.

Tijdens de vlucht vanuit Engeland naar Nederland komt er een gecodeerd bericht welke door twee derde van de piloten wordt opgevat als een opdracht om de vlucht af te breken en huiswaarts te keren. Hierdoor komt maar een derde van de Polen aan bij Driel. Tot hun grote ontzetting worden ze tijdens de landing van alle kanten onder vuur genomen. Het wemelt van de Duitsers in het gebied. Het is een wonder dat de landing verloopt met slechts zeer geringe verliezen. Maar de Polen liggen direct onder vuur en moeten zich terugtrekken op het dorp Driel. Hun zware wapens bevinden zich aan de andere kant van de rivier. Sosabowski stuurt onmiddellijk patrouilles op pad om de omgeving te verkennen. Deze verkenningseenheden constateren dat het veer bij Driel er niet meer is en dat de strategisch belangrijke heuvel ‘de Westerbouwing’, welke zich tegenover Driel bevind, volledig in handen is van de Duitsers.

Zonder dat ze het weten redden de Polen echter de ingesloten troepen van de 1st Airborne Division aan de overkant. De Duitsers hebben een geconcentreerde aanval voor de volgende dag op het hoefijzer gepland. De dreiging van de zojuist gelande Polen noodzaakt ze om troepen te verplaatsen van de noordkant van de rivier naar de zuidkant. Hierdoor krijgt het hoefijzer weer even wat lucht, al is het maar net voldoende om stand te houden.

Het is duidelijk dat wanneer het grondleger de rivier wil oversteken om de operatie te volbrengen, het op zeer korte termijn moet gebeuren. Maar de brug van Arnhem is weer volledig in handen van de Duitsers. En pas een dag eerder hebben de geallieerden de bruggen over de Waal bij Nijmegen veroverd. De grondtroepen hebben nog een moeizame weg te gaan naar Arnhem of Driel. Pas op de 23ste komen de eerste verkenningseenheden van het grondleger aan in Driel met lichte pantserwagens. Ze zijn over de westelijke route via Valburg tot Driel gekomen. Het ziet er naar uit dat het nog een tijd gaat duren voor het XXX leger aan de rivier de Rijn staat.

Versterking van de troepen aan de overkant bij Oosterbeek is onmiddellijk nodig. Het is ook noodzakelijk om het brughoofd in stand te houden. En dus ondernemen de Polen een poging om zoveel mogelijk manschappen over de rivier te krijgen in de nacht van 22 september. Als gevolg van vijandelijke beschietingen en gebrek aan voldoende boten bereiken ongeveer 50 Polen de overkant. Daar worden ze onmiddellijk ingezet bij de verdediging van het hoefijzer. Een welkome versterking voor de bijna instortende linies in Oosterbeek. De volgende nacht ondernemen de Polen nog een poging. Met rubberbootjes proberen ze de overkant te bereiken maar vanaf de Westerbouwing hoogte worden ze onder vuur genomen door de Duitsers. Er worden grote verliezen geleden. Ongeveer 200 man weten de overkant in die nacht levend te bereiken.

Sosabowski is de bevelhebber van de Poolse Para Brigade. Hij is een zeer ervaren officier. Als in 1939 de Duitsers Polen binnen vallen en de tweede wereldoorlog begint, weet hij als een van de weinigen met zijn leger overwinningen te boeken op de Duitsers terwijl de strijd al is verloren. Sosabowski analyseert de situatie in Driel zorgvuldig. Hij heeft vooraf grote bedenkingen gehad tegen het plan Operatie Market Garden en de dingen waar hij voor vreesde waren stuk voor stuk uitgekomen. Ondanks het feit dat de situatie hopeloos is, ziet hij een mogelijkheid om de strijd alsnog in het voordeel te beslechten. Een grote oversteek ter hoogte van Wageningen op 3 verschillende plaatsen zal daar succesvol zijn omdat daar bijna geen Duitse troepen aanwezig zijn. Ze zijn immers allemaal ingezet rond Arnhem en Nijmegen. Na de oversteek kunnen ze de Duitsers in de rug aanvallen aan de westkant van het hoefijzer en daarmee de ingesloten 1st Airborne Division ontzetten en versterken. Er zouden dan twee brughoofden zijn voor het grondleger om de oversteek te maken.

Maar zijn superieuren zien het allemaal anders. Op de Valburg Conferentie wordt al duidelijk dat de Britten op zoek zijn naar een zondebok voor het mislukken van de operatie. Ze weten dat er geen boten zijn om een massale oversteek te maken. Sosabowski’s voorstellen worden genegeerd en men pland een oversteek ter hoogte van de westerbouwing door een eenheid van het grondleger met amfibie voertuigen. Dit alles moet onder bevel van het XXX legerkorps plaatsvinden. Sosabowski waarschuwt voor een ramp omdat hij van mening is dat een oversteek op die plaats onmogelijk is gezien de door de Duitsers beheerste Westerbouwing heuvel van waaraf men de hele omgeving beheerst. Zijn waarschuwingen worden genegeerd en hij wordt op een grove manier buiten spel gezet.

En dus onderneemt het 4th Battalion van het Dorsetshire Regiment in de nacht van 24 september een oversteek over de Rijn geleid door Lt-Col. Tilly. Er zijn geen boten om ook de Polen te laten oversteken, en dat is achteraf maar goed ook want deze oversteek wordt een grote mislukking.

 

Voor een uigebreid verslag over het geallieerde verraad van de Poolse Parachutisten Brigade en haar bevelhebber Generaal Sosabowski verwijzen we u graag naar het boek 'All Men Are Brothers' uitgegeven door de Market Garden Foundation in 2005. Hierin vindt u tevens de dossiers van de 96 gesneuvelde Poolse militairen voorzien van een pasfoto en uitgebreide gegevens. Als gevolg van deze publicatie heeft een eerherstel plaats gevonden door de Nederlandse overheid. In 2006 is tijdens een ceremonie in Den Haag de hoogste onderscheiding die ons land kent (Militaire Willemsorde) toegekend aan de Brigade. Tevens ontving Generaal Sosabowski postuum de hoogste onderscheiding voor moed (Bronzen Leeuw). Beide onderscheidingen werden uitgereikt door Koningin Beatrix. (Een fotoverslag hiervan vind u in de photo gallery op deze website).

MULTIMEDIA TOEVOEGINGEN VOOR DEZE PAGINA

Dagboek Lt. Jerzy H. Dyrda
Dagboek Obergefreiter Heinz Ackermann
Dagboek Lance Corporal Slawomir Kwiatkowski

terug click for map verder